Bestellen
In samenwerking met

We willen een meisje - De PGD-behandeling en andere methodes

(editie 6 2010)
Wordt het een jongetje of een meisje? Voor sommige aanstaande ouders is dat een heel belangrijke kwestie. Zij hebben om wat voor reden dan ook een duidelijke voorkeur voor een baby van een bepaald geslacht. Kan de medische techniek deze ouders helpen? Is genetische geslachtsbepaling een optie? En zijn er ook andere methodes? Een verkenning.


'Genetische geslachtsbepaling is mogelijk. De techniek bestaat al een aantal jaren, maar wordt alleen in bepaalde gevallen en onder strikte voorwaarden toegepast.' Dat zegt Christine de Die-Smulders, die als klinisch geneticus verbonden is aan de afdeling Klinische Genetica en het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde van het academisch ziekenhuis Maastricht. Sinds 1995 is het daar mogelijk om via Pre-implantatie Genetische Diagnostiek (PGD) het geslacht van een embryo te bepalen. PGD is een bijzondere vorm van IVF waarbij embryo's, voordat ze worden teruggeplaatst in de baarmoeder, onderzocht worden op geslacht of op bepaalde genetische aandoeningen. Over PGD is in Nederland veel gediscussieerd. Bij wet is vastgelegd dat het verboden is om embryo's te selecteren op geslacht, behalve als daar medische redenen voor zijn. Christine de Die: 'Het mag niet, behalve bij paren die een hoog risico hebben op een kind met een ernstige erfelijke ziekte. Zij komen in aanmerking voor een PGD-behandeling, waarbij de embryo's gescreend worden op die ziekte. Voor een aantal ziektes die geslachtsge-bonden zijn, volstaat het om de embryo's op geslacht te selecteren. Denk aan bijvoorbeeld de ziekte van Duchenne of aan hemofilie. Dat zijn ziektes die uitsluitend bij mannen voor- komen. Door vrouwelijke embryo's te selecteren voorkom je de geboorte van een jongen met de ziekte. We zouden de embryo's ook op die ziektes zelf kunnen testen, maar geslachtsbepaling is vaak minder complex. Bovendien is de kans op vergissingen bij geslachtsbepaling klein: slechts 2 procent.'


Erg lastige afweging

Wie PGD wil ondergaan, wacht een tamelijk complexe behandeling. Dat ligt met name aan de IVF, waarbij de eicellen buiten het lichaam van de vrouw bevrucht worden. Als de embryo's drie dagen oud zijn, wordt één cel afgenomen, die vervolgens in het laboratorium onderzocht wordt op geslacht of op de erfelijke ziekte. Op basis hiervan kan na drie of vier dagen besloten worden welke embryo's in aanmerking komen voor terugplaatsing in de baarmoeder. Daarna is de kans op een zwangerschap ongeveer 25 procent. Christine de Die benadrukt dat stellen goed na moeten denken, voordat ze beslissen over PGD. 'Het is een ingrijpende en belastende behandeling,' zegt ze. 'Bovendien is er een redelijk grote kans dat het de eerste keer niet lukt en dat er vervolgbehandelingen nodig zijn. Dat alles wordt in het ziekenhuis uitgebreid met aanstaande ouders besproken. Ongeveer de helft van de stellen blijkt dan toch van de behandeling af te zien.'

'Het alternatief voor hen is bijvoorbeeld een vlokkentest in de twaalfde week van de zwangerschap. Daarmee kan worden nagegaan of het kind de erfelijke ziekte heeft. Het voordeel is dat de zwangerschap in zo'n geval op natuurlijke wijze tot stand kan komen. Dat mis je als je voor PGD kiest. Een groot nadeel is dat ouders voor de vraag kunnen komen te staan, of ze de zwangerschap af willen laten breken, als het kind de ziekte heeft. Het zijn erg lastige afwegingen. Wij proberen ouders in dat proces bij te staan door ze goed te informeren en te begeleiden.'

 

Terughoudendheid

PGD wordt in Nederland per jaar 200 tot 250 maal toegepast. In 2009 is er in het azM in Maastricht twintig keer een geslachtsbepaling gedaan bij zestien verschillende patiënten. 'Dat zijn geen grote aantallen,' zegt Christine de Die, die als coördinator PGD Nederland alle cijfers paraat heeft. 'In al die twintig gevallen ging het om ouderparen met een groot risico op een kind met een ernstige erfelijke aandoening. Eerlijk gezegd heb ik nog nooit te maken gehad met ouderparen, die om een andere reden om PGD vroegen. Ik neem aan dat er wel stellen zijn die PGD zouden willen, omdat ze om een niet-medische reden een grote voorkeur hebben voor een jongen of een meisje. Maar ik krijg die verzoeken nooit. Dat komt waarschijnlijk doordat we hier in het azM alleen diegenen zien, die verwezen zijn door een arts. Die artsen weten natuurlijk dat geslachtsbe-paling in Nederland verboden is, tenzij er een dringende medische reden voor is.'

In andere landen wordt er soms makkelijker over PGD gedacht. In de Verenigde Staten, in het verre oosten, maar ook in bijvoorbeeld Jordanië of op Cyprus is het mogelijk om in aanmerking te komen voor PGD, ook als dat medisch gezien niet noodzakelijk is. Wat vindt klinisch geneticus Christine de Die daarvan? Ze zegt: 'Ik vind de terughoudendheid in Nederland prima. PGD is een kostbare en complexe behandeling. Ik vind het moeilijk voor te stellen dat patiënten het geld en de tijd ervoor over hebben om helemaal naar bijvoorbeeld Jordanië te reizen voor zo'n behandeling, uitsluitend omdat ze graag een jongetje of een meisje willen. Maar er zullen wel mensen zijn die dat doen. Ik veroordeel dat niet. Ze zullen er hun redenen voor hebben. Het is alleen niet iets wat mij sterk bezighoudt. Vanuit mijn vak ben ik gericht op patiënten die kans hebben op kinderen met een ernstige erfelijke aandoening. Die ouders zijn allang blij als ze een gezond kind krijgen. Of het een meisje of een jongen is, maakt hen echt niet uit.'

 

Commercieel

Voor stellen die om niet-medische redenen een sterke voorkeur hebben voor een kind van één bepaald geslacht, zijn er ook minder ingrijpende opties dan het ondergaan van PGD in het buitenland. Zo is er de albuminemethode, waarbij zaadcellen vóór de bevruchting op basis van gewicht gescheiden worden in mannelijke en vrouwelijke cellen. Zaadselectie is in Nederland niet toegestaan, maar er zijn gespecialiseerde klinieken in onder meer de Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië en België waar patiënten terechtkunnen voor deze behandeling. In de meeste gevallen is dat een kostbare zaak: per behandeling worden duizenden euro's in rekening gebracht. En of de behandeling succes heeft, is dan nog maar de vraag.

Christine de Die van het azM kent de albuminemethode wel. Ze zegt: 'Je komt deze behandeling in commerciële klinieken tegen. Zaadselectie is tamelijk ingewikkeld. Op zichzelf is het niet zo moeilijk om een zaadcel op geslacht te onderzoeken, maar die zaadcel is daarna kapot. Dus daar heb je niets aan. Of de albuminemethode werkt, is vooralsnog niet wetenschappelijk bewezen. Waarschijnlijk werkt het een beetje. Voor medische doel-einden is dat niet genoeg. Wie een hoog risico heeft op een kind met een ernstige aandoening, heeft niet veel aan een methode die een beetje werkt.'

 

Kansen vergroten

Er bestaan ook natuurlijke methodes die de kans op een kind van één bepaald geslacht zouden vergroten. Sinds jaar en dag hebben vrouwen geëxperimenteerd met bepaalde diëten en met adviezen over het tijdstip van de conceptie. Biologe Annet Noorlander van Gender Consult in Waalre heeft al die verschillende adviezen onderzocht en op basis daarvan haar eigen methode ontwikkeld. Ze combineert twee natuurlijke methodes: een nauwkeurige timing van de conceptie gaat samen met een strikt dieet. Uit recent wetenschappelijk onderzoek in samenwerking met de Universiteit van Maastricht blijkt, dat de methode van Noorlander succesvol was bij 81 procent van de onderzochte stellen, die alle adviezen correct opvolgden. In de afgelopen jaren heeft Noorlander meer dan driehonderd ouder-paren begeleid.

Hoe kwam Annet Noorlander op het idee voor deze methode? Ze legt uit: 'Zelf heb ik van jongs af aan gedroomd van een gemengd gezin. Na twee jongens wilde ik heel graag een meisje. Ik ben toen uit gaan zoeken hoe ik de kans op een meisjesbaby kon vergroten. Dat is een heleboel werk geweest, maar uiteindelijk had ik succes: ik werd zwanger van een meisje. Meteen daarna besloot ik dat ik die kennis niet voor mezelf wilde houden. Ik wilde andere stellen met een grote wens voor een jongen of een meisje helpen. Dat heeft in 2001 geresulteerd in mijn adviesbureau Gender Consult.'

 

Respect

De redenen waarom mensen bij Annet Noorlander aankloppen zijn heel divers. Ze vertelt: 'Slechts een kleine groep ouders heeft een medische reden. Als je bang bent dat je een kind zou kunnen krijgen met een ernstige erfelijke aandoening, is een succespercentage van 81procent meestal niet hoog genoeg. Die ouders kunnen beter te rade gaan bij het ziekenhuis. De meeste stellen die zich tot mij wenden, doen dat vanuit het verlangen naar een evenwichtig samengesteld gezin. Na een paar zoons verlangen ze bijvoorbeeld heel erg naar een dochter. Daarnaast krijg ik ook stellen die een kindje verloren hebben tijdens de zwangerschap of de bevalling en nu graag een baby willen van hetzelfde geslacht als het overleden kindje. Dat zou het verdriet een klein beetje verzachten. En verder is 10 procent van mijn klanten allochtoon. Meestal gaat het om moslims, in die cultuur is het heel belangrijk om een zoon te baren.'

Mensen die zonder medische redenen een sterke voorkeur laten blijken voor een kind van één bepaald geslacht, krijgen nogal eens negatieve reacties. Annet Noorlander: 'Zo'n verlangen wordt vaak afgedaan als een luxe probleem. Ik vind dat niet terecht. Er kan een diepgekoesterde wens aan ten grondslag liggen en ik vind dat zo'n wens respect verdient.' Klinisch geneticus Christine de Die is er genuanceerd over: 'Zelf kan ik het me niet voorstellen. Maar als er een goedkope en eenvoudige manier is om aan zo'n wens tegemoet te komen, heb ik daar geen bezwaar tegen. Wat ik hoop is dat alle mensen die een kinderwens hebben, daar heel goed over nadenken. En verder mag iedereen daarin zijn eigen keuzes maken.'


Meer informatie:

www.azm.nl/zorgcentra/zorgcentra/IVF/PGDbehand1

www.pgdnederland.nl

www.genderconsult.nl

www.freya.nl

Tekst: Corien van Zweden


actueel
  • 4-2-2025 - Deverloskundige.nl is vernieuwd

    De website deverloskundige.nl is vernieuwd. Deze site is gemaakt door en voor verloskundigen en biedt betrouwbare informatie gebaseerd op de nieuwste (wetenschappelijke) inzichten.

    Lees verder ...
  • 13-12-2024 - Gezamenlijke aanpak voor toekomstbestendige kraamzorg

    Bo Geboortezorg en Zorgverzekeraars Nederland werken samen om de uitdagingen in de sector aan te pakken. In een gezamenlijke visie beschrijven zij een toekomstbestendige kraamzorg, zodat cliënten kunnen rekenen op passende zorg en medewerkers met plezier kunnen werken.

    Lees verder ...
  • 13-11-2024 - Kom ook naar de Geboortezorg Vakdag 2025

    De Geboortezorg Vakdag is hét evenement voor de geboortezorgprofessional. Je kunt je vanaf nu aanmelden voor de eerstvolgende editie. Deze is op vrijdag 11 april 2025 in de Jaarbeurs in Utrecht. Wederom met interessante symposia, vertegenwoordigers uit de branche en natuurlijk de Geboortezorg Vakdag SuperBingo!

    Lees verder ...
  • 3-9-2024 - Anesthesiologen willen zichtbaarder zijn in de geboortezorg

    De anesthesiologen willen een prominentere rol binnen de verloskunde. Zo zouden ze willen meepraten in multidisciplinaire overleggen. Dat is logisch volgens Caroline van der Marel, voorzitter van de beroepsvereniging. Want de wens voor pijnbehandeling tijdens de bevalling stijgt.  

    Lees verder ...


GetUserInfo (in session):
(nr. = 1 geeft aan of er een controle op IP adres is uitgevoerd)
Aantal postcodes in DB:
0
(het aantal plaatsen in de DB met deze postcode)
IP adres:
18.97.14.87
(het ip adres van de bezoeker)
Plaats (in session):
(geselecteerde plaats uit IP adres / door gebruiker aangepast in shopping)
Postcode (in session):
(geselecteerde postcode uit IP adres / regiokeuze van de bezoeker)
Gekozen provincie (in session):
(geselecteerde provincie aan de hand van de postcode / regiokeuze van de bezoeker)

JQ categorie shopping:
JQ postcode shopping (in session):
JQ gekozen plaats shopping (in session):
JQ gekozen plaats shopping: